کتاب اندیشه نامه علوم عقلی اسلامی Islamic Rational Sciences

مجموعۀ پیش رو با این هدف به سامان آمده است که به‌دور از سوء فهم و جهت‌گیری غیرعلمی، تصویری دقیق از آرای اندیشمندان علوم عقلی در مسائل مشترک به‌دست دهد. در این مجموعه کوشش شده است نخست طی مقالاتی با رویکرد توصیفی صرف، مقصود اندیشمندان به‌طور دقیق و جامع گزارش شود، به گونه‌ای که محل نزاع اصلی، مدعای حقیقی و سیر تطور دیدگاه‌ها آشکار شود. پس از نگارش مقالات توصیفی‌ـ‌گزارشی، در مرحلۀ دوم سعی شده است در خلال مقاله‌ای مقایسه‌ای با نگرشی بی‌طرفانه، بین دیدگاه‌های فلسفی، کلامی و عرفانی مقایسه و داوری صورت گیرد. از باب نمونه، ابتدا در سه مقالۀ توصیفی، دیدگاه‌های اصحاب فلسفه، کلام و عرفان در موضوع توحید ذاتی گزارش شده، و سپس مقالۀ تطبیقی به مقایسه و داوری میان این دیدگاه‌ها پرداخته است. بی‌تردید مسائل مشترک متعددی در دانش‌های سه‌گانۀ فلسفه، کلام و عرفان اسلامی وجود دارند که شایستۀ پژوهش‌های توصیفی و تطبیقی‌اند، اما این اندیشه‌نامه تنها به پنج موضوع بنیادین پرداخته است که به‌نظر می‌رسد بر دیگر مسائل نزاع‌برانگیز اولویت دارند، و بر اساس میزان اهمیت، گسترۀ نزاع دیدگاه‌های پیرامونشان و درجۀ اثرگذاری‌شان بر دیگر مسائل گزینش شده‌اند. موضوعات یادشده عبارت‌اند از: توحید ذاتی، توحید صفاتی، توحید افعالی، حقیقت وحی و حدوث و قدم عالم.