تاریخ ایران باستان یا تاریخ مفصّل ایران History of Ancient Iran

"تاریخ ایران باستان" اثری است در سه جلد به قلم "میرزا حسن خان پیرنیا" معروف به "مشیرالدوله" که در زمره ی طولانی ترین و کامل ترین آثار نگارش شده درباره ی ایران باستان می باشد. "حسن پیرنیا" در این کتاب، گستره ی زمانی وسیعی را از حدود دو هزار سال قبل از میلاد مسیح و دوران سومری ها تا خاتمه ی دوران اشکانیان مورد پوشش قرار داده است و افسوس که عمر مهلت نداد تا نگارش این اثر درباره ی ایران پیش از اسلام را با مطالب مربوط به دوره ی ساسانیان تکمیل بنماید. باری این چهره ی شایسته ی ملی که از رجال خوش نام مشروطه به حساب می آمد، اثری را از خود برجای نهاده که منتقدان بسیاری آن را ستوده اند و مطالعه اش را به دوست داران تاریخ این مرز و بوم پیشنهاد کرده اند. "تاریخ ایران باستان" به همت "حسن پیرنیا" تنها یک کتاب تاریخی نیست بلکه یک دایره المعارف برجسته از تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران و دیگر سرزمین های بزرگ و قابل توجه جهان نظیر یونان، هند، روم، مصر و بین النهرین است. به این ترتیب خواننده با مطالعه ای این گنجینه ی تاریخی گرانبها نه تنها با آنچه در زمان حکومت مادها، هخامنشیان، اشکانیان، سلوکیان و دیگر سلسله های بزرگ باستان بر ایران گذشت، آشنا می شود، بلکه مطالب خواندنی و اصالت مندی را از تاریخ و فرهنگ خاورمیانه، یونان و دیگر بلاد بزرگ به دست می دهد. "مشیرالدوله" با دقتی مثال زدنی به جمع آوری مستندات این کتاب پرداخته و "تاریخ ایران باستان" به دور از هرگونه بزرگ نمایی یا زیاده گویی، اظهارات دقیق و قابل اطمینانی را در اختیار خوانندگان قرار می دهد.