کتاب نهادها و اندیشه های سیاسی در ایران و اسلام Political Institutions and Thoughts in Iran and Islam

کتاب نهادها و اندیشه های سیاسی در ایران و اسلام، درحقیقت جزوه درسی مرحوم حمید عنایت برای تدریس درس «اندیشه های سیاسی در ایران و اسلام» است. این جزوه به بررسی سازمان های اجتماعی و سیاسی ایران باستان می پردازد. کتاب نهادها و اندیشه های سیاسی در ایران و اسلام به مباحثی همانند اینکه حکومت چگونه تشکیل می شده، سازمان آن چگونه بوده و حدود اختیارات و وظایف آن چگونه تعیین می شده، می پردازد. مباحث دیگر بخش نخست کتاب نهادها و اندیشه های سیاسی در ایران و اسلام را مطالبی پیرامون آیین زرتشت، رابطه آن با قدرت سیاسی، جنبش های مزدک و مانی و بررسی آراء آنان تشکیل می دهد. بخش دیگر آن در خصوص روش تاریخ نگاری مسلمین است که شامل وجوه اشتراک مورخین مسلمان با مورخین پیش از اسلام و مقایسه روش های آنان با یکدیگر است. حمید عنایت بخصوص در این بخش می خواهد نشان دهد که مورخین ایرانی بعد از اسلام، چگونه تلاش می کرده اند که میان دو عنصر ایرانیت و اسلامیت پیوند زده و این دو را با یکدیگر تلفیق کنند. بخش دوم کتاب نهادها و اندیشه های سیاسی در ایران و اسلام درخصوص اندیشه سیاسی در اسلام است. در این بخش کیفیت کار به وضوح بالا رفته است، زیرا عنایت وارد حوزه ای شده است که تخصص اصلیی اش است و با مهارت و در عین حال سبک سلیس و روانش به بررسی و معرفی آراء سیاسی در میان رگه ها و فرق مختلف اسلامی و اندیشمندان مسلمان می پردازد. بخش سوم جزوه در حقیقت ضمیمه مفصلی در خصوص برخی از اصطلاحات و طبقه بندی های اجتماعی ایران قبل از اسلام است. این ضمائم عمدتا ترجمه بخش هایی از مقاله «گئوویدن گرن» درخصوص فئودالیسم ایرانی است که آن مرحوم بعضا مطالبی را خود بر آن افزوده است. متأسفانه این بخش کامل نیست. اما از آنجا که مطالب این قسمت بیشتر جنبه اطلاعات فنی و آشنایی با اصطلاحات را دارد، چندان لطمه ای به اصل جزوه وارد نمی سازد.