کتاب تاریخ بلعمی Bal'ami

کتاب تاریخ بلعمی توسط محمد دهقانی به نگارش در آمده است. این کتاب برای افرادی که می خواهند با گزیده ای از بهترین آثار ادبی فارسی و همچنین برجسته ترین نویسندگان آشنا شوند یک کتاب بسیار مفید خواهد بود. "در زمان سامانیان، تمدن اسلامی همسایه و رقیب سه تمدن بزرگ دیگر یعنی روم، چین، و هند بود. فاصله فراوان قلمرو سامانی از روم طبعا مانع ارتباط نزدیک میان این دو سرزمین و مردمان آنها می شد، اما دو تمدن دیگر، یعنی چین و هند، درواقع همسایه شرقی سامانیان بودند. بااین حال، از مبادله تجاری که بگذریم، به نظر نمی رسد که سامانیان از حیث سیاسی و فرهنگی رابطه ای با این دو تمدن بزرگ داشته اند. حضور رقیبان و همسایگان مسلمان و قدرتمندی چون صفاریان در جنوب، ترکان در شمال و دیلمیان در غرب قلمرو سامانی و صف آرایی در برابر آنها برای سامانیان چنان اهمیتی داشت که آنها را از توجه به سایر همسایگان و تمدن های دورتر منصرف می کرد. کشمکش فکری و کلامی و گاهی هم منازعه و دشمنی میان فرقه ها و نحله های اسلامی، مخصوصا دشمنی اسماعیلیان و عباسیان، نیز به حدی بود که مقدار زیادی از همّ وغمّ حکومت های مسلمان را به خود مصروف می کرد. ایران در آن روزگار بخشی از امپراتوری وسیع عباسیان محسوب می شد و مهم ترین نواحی آن زیر سیطره دو خاندان بزرگ سامانی و آل بویه بود. سامانیان بر ماوراءالنهر و خراسان ( شامل بخش های وسیعی از کشورهای تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، افغانستان و شرق ایران امروزی ) فرمان می راندند و آل بویه بر ری و جبال و عراق ( عمدتا بخش های مرکزی و غربی ایران و بخش هایی از عراق امروز ) حاکم بودند. این هر دو خاندان، گرچه بنا بر مصالح و منافع سیاسی شان خود را پیرو و فرمانبردار خلافت عباسی وامی نمودند، درواقع حکومت هایی خودمختار و مستقل بودند، چنان که گاهی خواست سیاسی خود را به خلیفه هم تحمیل می کردند."