کتاب زرافشان Zarafshan

"زرافشان"، یک "فرهنگ اصطلاحات و ترکیبات خوشنویسی، کتاب آرایی و نسخه پردازی در شعر فارسی" است که دکتر "حمیدرضا قلیچ خانی" کار گردآوری و تدوین آن را برعهده داشته است. خوشنویسی، نسخه برداری و کتاب آرایی گروهی از هنرها هستند که از آنها هزاران نسخه خطی به دست آمده است. این هنرها شامل کاغذسازی، رنگ آمیزی و نقاشی، کتابت، وراقی، تزئینات حاشیه و متن، جلدسازی، صحافی و دیگر صنایع مرتبط می‌باشند. به دلیل گستردگی این مهارت و هنرها، پیوند محکمی بین هنجارهای آنها و بسیاری از اصطلاحات مورد استفاده در امور دیوانی و دبیری وجود دارد و مرزهای مشترک بسیاری میان آنها دیده می‌شود. اصطلاحات و ترکیب‌های مربوط به چنین هنرهایی، مانند بسیاری دیگر از تظاهرات فرهنگ و هنر ایرانی بیش از هر جای دیگری در ادبیات، علی‌الخصوص شعر، متجلی شده است. واژگان تخصصی بسیاری از رشته‌های مختلف مانند موسیقی، گیاه‌شناسی و اخترشناسی در شعر فارسی ثبت و پاسداری شده اند و منبعی برای مطالعات امروزی فراهم آورده‌اند. در همین راستا هنر کتاب آرایی نیز حضور روشنی را در ادبیات فارسی و شعر داشته است. بسیاری از ادبا و شعرای به نام ایرانی، به عنوان کاتب و منشی کار کرده‌اند و از خوشنویسان مطرح زمان خود به شمار می رفته‌اند. این خصوصیت از دوران کهن تا امروز رایج بوده و در قرن نهم الی یازدهم، اوج خود را تجربه کرد. نتیجه اینکه شاعران بیش از هنرمندان هر عرصه‌ی دیگری با کتابت و خوشنویسی سروکار داشتند و در کمترین حالت بر کتب و نسخه‌های خطی از دیوان اشعار خودشان نظارت داشتند. دکتر "حمیدرضا قلیچ خانی" این موضوع را در کتاب "زرافشان" مورد توجه قرار داده و یک "فرهنگ اصطلاحات و ترکیبات خوشنویسی، کتاب آرایی و نسخه پردازی در شعر فارسی" به مخاطبین علاقمند، ارائه می‌کند.