اندیشه های توحیدی نه تنها به عنوان یک رکن اعتقادی، بلکه به عنوان اصلی اساسی که شالودۀ زندگی دنیوی و اخروی انسان ها را بنیان می نهد، در کلام امام امیرمومنان علی علیه السلام نقش بسته است. امام امیرمومنان علیه السلام در فرازهای گوناگون و به مقتضای مخاطبان مختلف به بیان مباحث توحیدی پرداخته اند. طرح موضوع آفرینش نظام مند جهان هستی و زیبایی ها و اسرار نهفته در آن از روش های امام علیه السلام است که فطرت حقیقت جوی انسان ها را بیدار کرده و انسان ها را به سوی آفریدگار یکتا هدایت می کند. امام علیه السلام این مطالب را، در کنار دیگر براهین علمی و فلسفی، چنان زیبا و منسجم بیان می دارد که گویی تجلّی بی واسطۀ خداوند است در جان آفریدگان و در پرتو آن انسان ها را به سوی خداپرستی سوق می دهد.