کتاب شر و بشر Shar va Bashar

جهان فاش است. بد و خوب و زشت و زیبایش را با هم به­ ظهور رسانده است. این توازن و تلائم را نیز می­ بایست در کنار هم تفسیر و فهم کرد. مشکل آن­جایی رخ عیان می­ کند که فهم خودخواه بشر بدون در نظر گرفتن این کلیت منسجم و بی آن­که نقش خود را در تشدید این تعارض­ ها در نظر آورد اقدام به ایراد و گلایه می­ کند. ماجرای شرور و درد­ها سوای وجودشان از وجه خاص دیگری نیز برای انسان سوال برانگیزند، اینکه حتی اگر آن­ها را وجودی و ضروری بدانیم، با این حال چرا برای من رخ می­ دهند و یا چرا تا این اندازه پر­تکرار و فاجعه­ بار می­ شوند؟ ابهامات و ایرادات اگر رخ می­ دهند محصول چشم و گوش و دست ماست. پاره­ای از جهان را تیغ دیده­گان بریده­اند، گوش ه­ای در دالان پیچاپیچ گوش ها گم گشته­ اند و بخش دیگر لابه­ لای انگشتان، نا­ملموس ماندند. نتیجتا آن جهان بی­ رمق باقیمانده­ای که به ذهن می­ رسد و فهم می­ نامیم به راستی چه مطابقتی یا قرابتی با جهان فاش دارد؟ چاره­ ای نیست که بپذیریم، وجود صحنه­ ی تصادف­ ها و تصادم­ هاست، وجود عرصه­ ی درد است. زیباترین تجربه­ های آدمی نیز منطوی در درد است. کدام فاتحی است که دل­مشغول شکست رقیب نباشد؟ کدام عاشقی که توامان درگیر امید وصال و درد هجران نگردد؟ معشوق بودن که مغرورانه ترین لذت می­ نماید، به ترسناکی تعقیب شدن است، بی آنکه بخواهی چشمانی به تو خیره و جنونی تو را طلب می­ کند. این نکته در مناظره مشهور سیمونید حکیم و هیرون مستبد نیز به خوبی مطرح شده است: سیمونید حکیم: مستبد با هر یک از حواس خود لذت­ های خیلی بیشتری را احساس می­ کند، در حالی که ناراحتی اش خیلی کمتر است.