"نشانه ای از حکمت الهی،" گوهر دریای رحمت" چشم های بینای رویت اشیاء دو ستاره ی نورانی و منشاء نور وجودهای زمین و آسمان". این ها وصف هایی است که ملاصدرا در آغاز مساله ی "اتحاد عاقل و معقول" درباره ی دو مساله ی "اتحاد عاقل و معقول" و "کل وجودات بودن عقل فعال" به کار می برد. با همین بیان ساده اما پرمعنا اهمیت این مبحث در حکمت متعالیه روشن می شود. از این رو دقت نظر در مطالعه ی این رساله، خواننده را با یکی از مباحث سنگین حکمت آشنا می سازد. این رساله شامل دو مقاله در خصوص دو مساله ی مذکور است. صدرا در مقاله ی اول، ابتدا مراتب عقل نظری را مطرح و ویژگی های هریک را بیان می کند. مقاله ی دوم در این مساله است که عقل، بسیط کل معقولات است و شئ در تعقل خویش با عقل فعال اتحاد پیدا می کند. او در چند مبحث این موضوع را بررسی و به قول حکمای متقدم اشاره می کند. مبحث پایانی بیان مطالبی از اثر لوجیا است که صدرا آن را خاتمه بخش خویش قرار می دهد. کتاب حاضر ترجمه ای است از رساله ی "اتحاد عاقل و معقول" تالیف صدرالمتالهین شیرازی ملقب به ملاصدرا.