«تاریخ اسلام از آغاز خلافت عباسی تا سقوط بغداد» به قلم دکتر احمدرضا متولی برای تدریس در مقطع کارشناسی رشتهٔ تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه پیام نور تدوین شده است. کتاب ۵ بخش دارد که از بخش دوم پس از پیشگفتار و کلیات به چهار عصر تاریخ عباسیان پرداخته است. «عباسیان که نوادگان عباس عموی پیامبر (ص) بودند، با ایجاد تشکیلات منظم و سازمان یافته و تبلیغ دعوت به رهبری شخصی شایسته از خاندان نبوت و مخالفت با امویان در نیمهٔ نخست قرن دوم هجری قمری (۱۳۲ ق.) به قدرت رسیدند. انتساب آنان به خاندان پیامبر (ص) و سیاست نامتعادل و تبعیض آمیز امویان، نسبت به ایرانیان را می توان از علل مهم اقبال مردم به آنان دانست. گذشته از این اختلاف و نزاع دائمی قبایل عرب شمالی و جنوبی به ویژه در خراسان، سبب شد تا سردار عباسی، ابومسلم خراسانی از این فرصت مقتنم برای تضعیف دشمن بهره گیرد و با پیروزی بر امویان پرچم عباسیان را در مرو، مقر حکمران (اموی) خراسان برافرازد (۱۳۰ ق.). پس از آن سپاهیان عباسی در چندین نبرد بر سپاهیان اموی پیروز شدند و در نهایت در نبرد سرنوشت ساز زاب، با شکست دادن مروان حمار، آخرین خلیفهٔ اموی، طومار حکومت امویان را در هم پیچیدند. (۱۳۲ ق.)»