کتاب جانشین Substitution

"جانشین" به قلم "غلامحسین ساعدی"، نمایش نامه ای است که در دو پرده به رشته ی تحریر درآمده است. این نمایش نامه که همچون اکثر آثار "غلامحسین ساعدی" مشهور به "گوهرمراد"، وضعیت اجتماعی را در جامعه ی زمان خود، زیر ذره بین می برده، به نکات و جزییاتی اشاره دارد که قلم "غلامحسین ساعدی" و طرز نگاه او را از سایر نویسندگان متمایز می کند و او را در دسته ی نمایش نویسان ممتاز ایرانی قرار می دهد. "جانشین" نمایش نامه ای است که شخصیت پردازی آن، در کمال ساده بودن ظاهری، لایه های عمیقی را به خواننده معرفی می کند. در ابتدای اثر، سه مرد با نام های مرد اول، دوم و سوم، مقابل در نیمه بازی از یک تاریک خانه ایستاده اند و به چرخ زدن و خندیدن مشغول هستند. چرخیدن و خندیدن و در هم پیچیدن ادامه پیدا می کند تا جایی که نفس هایشان از خنده به شماره بیفتد و آرام بگیرند. هربار که آرام گرفته و نفس تازه می کنند، خنده ی دیگری شلیک می شود و سه مرد که باز بر شانه های هم می زنند و در هم پیچیده و می خندند، این فرایند را از سر می گیرند. تا اینکه هر سه ی آن ها از سه جهت به در تاریک خانه نزدیک شده، می ایستند و بعد از گرفتن حالتی مخصوص به خود، کاملا جدی می ایستند. مرد اول فریاد می زند و داستان "جانشین" آغاز می شود. با مرگ یک شخصیت سیاسی برجسته، هر کدام از آن ها خود را محق می داند که "جانشین" او شود و حال بحث و جدل بر سر این جانشینی میان آن ها بالا گرفته است.