کتاب فروید برای معماران Freud for Architects

کتاب پیش رو، بر اساس نخستین نمونه آثار معماری نوگرا تا به امروز، به خلاقیت و تجربه از دیدگاه فروید در حوزهٔ معماری می‌پردازد. از سدهٔ نوزدهم، نگرش فروید دربارهٔ روان آدمی و تأثیر آن بر فرهنگ و رفتار اجتماعی، به بحث‌های بسیاری انجامیده است. بااین‌وجود، به آرای اصلی او دربارهٔ خلاقیت و تجربه در معماری چندان توجهی نشده است. این امر تااندازه‌ای به حوزه‌ای بازمی‌گردد که فروید بدان پرداخت؛ اما در معماری چندان جذابیتی برای پژوهش نداشت. این حوزه همان امر ناخودآگاه است. افزون بر این، مجموعه آثار فروید نیز، گسترده و دلهره‌آورند. کتاب حاضر، مسیر خود را از خلال آرای اصلی فروید می‌گشاید و معماری را با نظریهٔ روان‌کاوی پیوند می‌زند. این کتاب، بر آرای اصلی فروید دربارهٔ دگرگونی‌هایی بنیادینی تأکید می‌ورزد که در کودکی روی می‌دهند و روان بزرگ‌سالان بر آن‌ها بنا می‌شود. مباحث کتاب به توضیح چرایی و چگونگی تأثیر مراحل تکامل بر اولویت‌ها و دل‌مشغولی‌های افراد دربارهٔ معماری، شهود فضایی و باور آنان به طراحی درست و درخور در معماری می‌پردازد. بدین ترتیب، کتاب حاضر برای دانشجویان، متولیان و پژوهشگران رشته‌های مختلف، ازجمله معماری، روان‌کاوی و فلسفه جذاب خواهد بود. فروید برای معماران راهنمایی آغازین برای دانشجویان معماری، معماران و خوانندگانی است که علاقه‌ای کلی به حوزهٔ طراحی از ابعاد روان‌شناختی آن دارند. هدف کتاب این است تا نشان دهد که چگونه اندیشهٔ فروید به توضیح تجربهٔ زیبایی‌شناسی در اولویت‌های طراحی و معماری کمک می‌کند؛ به‌ویژه، اولویت‌هایی که با معماری تجربی و امر ناخودآگاه همراه‌اند و گاه، به‌سادگی، معماری «پیشرو» نامیده می‌شوند. فروید چنان به بخشی از فرهنگ امروزی مردم بدل گشته که برخی از آرای او در زندگی روزمره، اموری مسلم تلقی می‌شوند. رویاها، لغزش‌های زبانی و لطیفه‌ها، واجد معناهایی عوامانه، روان‌شناختی، دوپهلو، گاه، شرم‌آور و تااندازه‌ای، وسوسه‌انگیز و جذاب‌اند. تشکیلات بازاریابی و رسانه‌های اجتماعی، همواره و آگاهانه، به گرایش‌های خودخواهانهٔ روان آدمی پناه می‌برند؛ گرایش‌هایی که گاه، از سویی دیگر، به خودشیفتگی تعبیر می‌شوند. هرروز، سینما و تلویزیون از جنسیت استفاده می‌کنند تا توانایی آدمی را برای احساسات و تمایلات جنسی بستایند و به همان‌سان، هویت مخاطبان را با کمک شخصیت‌هایشان بپرورانند. گروه‌های اجتماعی، حوزه‌های حرفه‌ای، و کارگروه‌های صنعتی، پیوسته تأثیر روان‌شناسی جمعی را بازتاب می‌دهند و کلیشه‌وار، مشتمل بر رهبری واحد و رفتارهای شمولیت-محرومیت‌اند تا رهبر و رفتار جمعی را قدرت بخشند. به‌رغم آوازهٔ آرای فروید، چندان توجهی به ارمغان اندیشهٔ او برای حوزهٔ تجربه و خلاقیت در معماری نشده است؛ زیرا فروید در به ساحتی گشود که پژوهش‌های متداول معماری، گرایش اندکی بدان داشته‌اند. منظور از این ساحت، امر ناخودآگاه است. افزون بر این، مجموعه آثار فروید بسیار گسترده و دلهره‌آورند. فروید برای معماران به معرفی آرای اصلی فروید می‌پردازد و به بحث‌های مشترک میان معماری و اندیشهٔ فروید راه می‌گشاید. این کتاب بر آرایی تمرکز دارد که به‌ویژه، به حوزهٔ معماری و تجربهٔ زیبایی‌شناسی ارتباط می‌یابند.