کتاب کارکرد و کاربرد زبان در فرایند نمایشنامه نویسی Use of language in playwriting

نمایشنامه گرچه برای اجرای روی صحنه نوشته می‌شود، اما به هر حال، به‌عنوان یک متن از ویژگی‌های خاص خودش برخوردار است. این همان چیزی است که کم‌تر به آن توجه می‌شود. در واقع، متون نمایشی را اغلب از دریچه‌ی اجرای آن‌ها می‌بینند و می‌خوانند و داوری می‌کنند، غافل از این‌که این متون، همچون هر نوشته‌ی دیگری، واجد کارکردهای ادبی و متنی ریز و درشتی‌اند که به همین سادگی نمی‌توان آن‌ها را ندیده گرفت. شاید مهم‌ترین اصلی که در این باره باید به آن توجه نشان داد، خصلت زبانی نمایشنامه است. فارس باقری در کتاب «کارکرد و کاربرد زبان در فرایند نمایشنامه‌نویسی» کوشیده است نگاه جزئی‌تر و دقیق‌تری به خصلت زبانی نمایشنامه داشته باشد. پایه‌ی اساسی بحث باقری در این کتاب که از سوی انتشارات افراز به چاپ رسیده، شاید همین جمله‌ی پشت جلد آن باشد که می‌گوید: «نمایشنامه متنی است که بر پایه‌ی زبان خلق می‌شود.» البته باقری حواسش هست که پیش از او پژوهش‌های دیگری درباره‌ی این موضوع به زبان فارسی انجام شده است. این است که در مقدمه‌ی کتاب به آن‌ها اشاره‌ای می‌کند و ویژگی‌های هر یک را به اختصار برمی‌شمارد، گرچه به‌رغم وجود این پژوهش‌ها تأکید می‌کند: «در ایران یک بررسی جامع درباره‌ی کاربرد زبان در نمایشنامه وجود ندارد. هر آن‌چه پیش از این تولید شده است، بیش‌تر به‌اختصار در کتابی و یا در قالب مقاله بوده است.» باقری در این کتاب رویکردی زبان‌شناختی به موضوع بحث دارد و فصل نخست آن را به «مقدمه‌ای بر زبان‌شناختی» اختصاص داده تا خواننده کمابیش در جریان شیوه‌ی تحلیل او در فصل‌های بعد قرار بگیرد، آنگاه در سه فصل بعدی کتاب به مباحثی چون «رابطه‌ی زبان و مفاهیم ارتباطی در نمایشنامه»، «کاربرد صنایع ادبی در نمایشنامه» و «کاربرد زبان اطلاعی در نمایشنامه» پرداخته است.