کتاب آریایی ها و تمدن آریایی Orieiho va tamadduni oriet

تمدن آریایی یکی از تمدن‌های قدیم اقوام ایرانی نژاد است که بیش از چهار هزار سال قبل از این در صحنهٔ تاریخ به وجود آمده ضمن فعالیتش در رابطه با تمدن‌های دوران آغازین تاریخ به مثل تمدن‌های مصری و بابلی و سومری و اکدی و آشوری رشد و نمو کرده. مبدأ تمدن نیاکان ما به همان تمدن قوم و قبایل آریایی منسوب است که پیدایش آن از لحاظ بعد زمانی شاید به بامداد تاریخ می‌رسد و از نظر بعد مکانی به اراضی پهناور ایورازی می‌رسیده که محل دقیق آن در ادبیات آریایی‌شناسی تا حدی مبهم است، ولی به هر حال قبایل مورد نظر از آن جا برخاسته و به سمت شرق حرکت کرده به سرزمین آسیای مرکزی مستقر و به سه جهت ایران و هند و آسیای صغیر پراکنده شدند. منبعد آریایی‌ها با راه و واسطه‌های گوناگون، از جمله توسط بازرگانان فینیقی به آفریقای شمالی و از طریق بالکان به ممالک غرب انتشار یافتند. مولف محترم تاجیک در این کتاب با استناد به منابع گوناگون، ابتدا به خاستگاه، تشکل و انتشار اقوام آریایی در مرکز آسیا، ایران، هندوستان و اروپا می‌پردازد، سپس چگونگی شکل‌گیری تمدن آریایی و تاریخ سیاسی آن را به اجمال می‌آورد و به این مهم می‌پردازد که آریاییها از دوران پیش از تاریخ از بنیانگذاران و به وجود آورندگان تمدن بشری در عرصه‌های علوم‌ و فنون بوده‌اند و گسترهٔ این ابداع و ایجاد و نوآوری، تمامی پهنه‌های معارف بشری بوده است. آنگاه به آیین‌ها و باورهای تشکیل دهندهٔ عناصر مدنیت معنوی آریاییها می‌پردازد و بطور مبسوط و مفصل به بررسی ادیان مهرپرستی، زروانی، زردشتی، مانوی و مزدکی می پردازد و به مناسبت از حکمت خسروانی، فلسفهٔ زردشت، توحید و ثنویت، فرشته‌شناسی، عالم مثال یا فروشی، عرفان و اخلاق زردشتی و تأثیر پایدار و اثرگذار این آیین‌ها بر مذاهب و نحله‌های فکری ملل دیگر سخن به میان می‌آورد. و این همه را نه جانبدارانه، که بیطرفانه و عالمانه به قلم آورده است.