کتاب اختیار در ضرورت هستی با رویکرد مسئله تاریخی و بنیادین جبر و اختیار، به رشته تحریر درآمده است. دکتر دینانی در این اثر معتقد است که بدون اختیار، نمیتوان به کمال انسانی رسید اما قبل از آن باید بدانیم که اختیار چیست؛ انسان به کمال میخواهد برسد زیرا غایتاندیش است اما غایتاندیشی جز در سایه آگاهی و اختیار تحقق نمی پذیرد. این کتاب مفصل بیش از چهارصد صفحهای کوشش میکند تا به زوایای مختلف مسئله جبر و اختیار از دید دقیق فلسفی نگاه کند و سعی در حل آن دارد. «اختیار و تقدیر»، « امکان و اختیار»، «آیا انسان اختیار خود را اختیار می کند؟»، «آیا اختیار خطرناک است؟»، «در گرداب دگرگونیها، اختیار چه جایگاهی دارد؟» اینها بخشی از فهرست مطالبی است که در این کتاب به بحث و بررسی آنها پرداخته شده است.