کتاب " ایران چه حرفی برای گفتن دارد"نوشته محمد علی اسلامی ندوشن شامل هجده مقاله است. مطالب کتاب کوششی در پاسخ دادن به این سوال هاست. مقالۀ «هویت ایران در دوران بعد از اسلام» به اختصار، به تکوین شخصیتّ ایرانی در سایۀ جغرافیا و تاریخ میپردازد. «حرف آخر با سرشت انسان است» میخواهد بگوید که نمیتوانیم از دایرۀ سرشت خود خارج شویم، کوشش بیهوده در این راه نشود. تنها میتوانیم گرایشهای متعارض این سرشت را تنظیم کنیم، که در راه معقولتر به کار افتند. مقالۀ «دنیا به کجا میرود؟» ناظر به علامتهای نگرانیآوری است که عصر حاضر از خود نشان میدهد. این مقاله با آنکه در اردیبهشت 1377، یعنی سه سال قبل از واقعۀ 11 سپتامبر آمریکا نوشته شد، حاوی مطالبی بود که مینمود که بروز یک فاجعه چندان دور از انتظار نخواهد بود. مقالۀ «جوانان، توسعه، اقتصاد، تمدّن» بار دیگر موضوع جوانان را پیش میآورد که «حادّترین» مسئلۀ دوران ماست. ایران که این چهل میلیون جوان را بر سر دست گرفته است به کجا خواهد برد؟ «سرّوپند افسانهها» ما را به قرون گذشته میبرد. از مثنوی مولوی کمک گرفته میشود تا بنماید که در عصر معجزهآسای علم، مسائل اصلی بشری تغییر رنگ دادهاند، اماّ نه تغییر ماهیت و عجیب آنکه انسان ابزارگر، به کمک فنّ، مضحکههای خود را از طریق ارتباطها و رسانهها به حجم کوه پیکری ارتقاء داده است.