کتاب حاضر حاصل پژوهشی دربارۀ دیدگاه روشنفکران ایرانی در ارتباط با مسألۀ عقبماندگی در ایران است. در دهه های اخیر کتاب هایی تحت عناوینی چون «ما چگونه ما شدیم»، «چرا ایران عقب ماند و غرب پیش رفت» و «چرا عقب مانده ایم» به چاپ رسیده است. هدف اصلی این کتاب ها، همانطور که از نام آنها پیداست، این است که علل اصلی عقب ماندگی ایرانیان در طول تاریخ مورد بررسی قرار دهند. در این آثار یا آثار مشابه، این مسأله که گفتمان عقب ماندگی در ایران به چه صورت شکل گرفته و در حیات خود با چه افت و خیزهایی مواجه شده، مورد ارزیابی قرار نگرفته است. این اثر پژوهشی سعی میکند تا برای نخستین بار تاریخچه ای تحلیلی-انتقادی از گفتمان عقب ماندگی در ایران را در طول دویست سال گذشته و در پنج مقطع تاریخی عرضه کند. بر این اساس پرسش محوری این پژوهش این است که روشنفکران ما علل عقب ماندگی ما را از چه زوایایی مورد بررسی قرار داده اند و آیا موفق به ارائه نظریه ای جامع در این ارتباط شده اند یا خیر؟