شهریار ایرانی Shahriar Irani

پژوهش حاضر که حاصل بازخوانی بیش از چهل متن کهن از اواخر قرن سوم تا اوایل قرن هفتم است، کوشیده تا نمایی عینی و ملموس از اندیشه و سیاست در آیینۀ اسطوره و تاریخ ایران ترسیم کند. آرمان شهریاری در ایران باستان، نظریه‌ای تاریخی - اساطیری است که بازتاب آن در اندرزنامه‌ها و کتیبه‌های تاریخی و متون حماسی، فراوان به چشم می‌خورد. آموزه‌های شهریار آرمانی که در کتیبه‌های هخامنشی آمده از طریق برخورد یونانیان با ایران، به آن دیار هم راه یافته و بر اندیشۀ افلاطون در طرح نظریه‌اش تأثیر گذاشته است. در عالم اسلامی، فارابی در پرداخت مدینۀ فاضله و در پی او نظام‌الملک در سیاست‌نامه‌اش از نظریۀ شهریاری بهرۀ فراوانی برده‌اند. در روزگار ساسانیان، بیش از گذشته به ویژگی‌های شهریار فرهمند پرداخته شد و نخبگان آن عصر، اندرزهای سیاسی و اخلاقی خود به پادشاه را در قالب پندنامه‌ها نگاشتند. این سنت در دوران اسلامی با سبک اندرزنامه‌نویسی رواج گسترده‌ای پیدا کرد و به عنوان سنتی سیاسی تا روزگار مشروطه ادامه یافت.