مهمترین مکتب تاریخنگاری از لحاظ طولانی بودن و دوام، مکتب مدینه و از لحاظ اهمیت عراق بوده است. مخصوصا هنگامی که عباسیان روی کار آمدند و امویان را برانداختند و بغداد مرکز و پایتخت اسلام شد. این دو مکتب از مکتبهای بزرگ تاریخنگاری هستند و مکتبهای کوچک شامل مکتب شام، یمن، و فارس میشود. همواره روشهای تاریخنگاری از لحاظ دگرگونی و تحول به دو عامل بستگی داشته است: تدوین موضوع تاریخ و تنظیم و بررسی موضوعات تاریخی. نویسنده در این کتاب به بیان مطالبی چون آگاهی تاریخی و عوامل پیدایش تاریخ، سرآغاز تدوین تاریخ، اولین مکتبهای تاریخی، مکاتب بزرگ، پیدایش مورخان بزرگ، نگاهی به مورخان در مشرق خلافت عباسی، تحول ماده (موضوع) تاریخی، دگرگونی روشهای تاریخی، و در دگرگونی خط فکری تاریخنگاران پرداخته است.