کتاب تاریخ سری The Secret History of Procopius

پروکوپیوس وقایع‌نگار و منشی بلیزاریوس سردار بزرگ روم و هماورد نامدار خسرو انوشیروان ساسانی، تاریخ دوران خود و به ویژه جنگهای بلیزاریوس را در هفت جلد نوشته است که از مهم‌ترین مراجع تاریخی آن دوران محسوب می‌شود. دو جلد از آن کتاب معتبر و تاریخ کلاسیک جهان که مربوط به ایران می‌باشد سال‌ها پیش تحت عنوان تاریخ جنگهای ایران و روم به فارسی برگردانده شده و نویسنده‌ی آن پروکوپیوس نزد اهل فن و تاریخدان ایرانی کاملا شناخته شده است. پروکوپیوس سپس در کتاب تاریخ سری که در زمان خودش قابل انتشار نبوده و ظاهرا بیش از قرنی پس از مرگش منتشر شده است، به افشاگری پرداخته و آنچه را حقایق و فجایع و مفاسد دوران امپراتور یوستی‌نیان و امپراتریس تئودورا نامیده برملا کرده است. این‌گونه وقایع عبرت انگیز است ولی منحصر به دوران یوستی‌نیان و به امپراتوری روم نیز نمی‌باشد. اما معمولا در کتابهای تاریخ انعکاسی ندارد!