در پنجاه سال اخیر در باب روشنفکری و کار و با روشنفکران بسیار گفته و نوشته اند؛ بعضی از این نوشته ها گزارش پژوهش است و در بعضی دیگر روشنفکری نقد شده است. این دفتر کمتر صورت گزارش دارد و بیش تر متضمن نقد و نقادی است، اما در این نقد و نقادی غرض مخالفت و موافقت و ذکر حسن و عیب نبوده اس. این که روشنفکران خدمت کرده اند یا خیانت بحث است و درک و بیان تاریخ پدید آمدن روشنفکری و امکان ها و توانایی های روشنفکران و مقام و اثر ایشان در تاریخ بحث دیگر است. این نوشته در حقیقت گزارش پدید آمدن روشنفکری و ظهور روشنفکران در مرز میان تفکر و ادب و هنر از یک سو و سیاست از سوی دیگر و احیانا در قلمرو پراکسیس مارکس- و چگونگی ادای وظیفه روشنفکری و افول و پایان یافتن تاریخ آن است...