ایرج افشار (زادهٔ ۱۶ مهر ۱۳۰۴ تهران – درگذشتهٔ ۱۸ اسفند ۱۳۸۹ تهران) پژوهشگر فرهنگ و تاریخ ایران و ادبیات فارسی، ایرانشناس، کتابشناس، نسخهپژوه، نویسنده و استاد دانشگاه ایرانی بود. افشار سابقهٔ تدریس در دانشگاههای داخل و خارج کشور از جمله: دانشگاه برن (سوئیس)، دانشگاه ساپورو (ژاپن) و دانشگاه تهران را داشت. وی پایهگذار کتابخانهٔ مرکزی دانشگاه تهران و معروف به «پدر کتابشناسی ایران» است. محمود افشار یزدی پدر اوست. ایرج افشار نزدیک به ۶۵ سال کوششهای پژوهشی بیش از ۳۰۰ کتاب و ۳۰۰۰ مقاله در زمینههای کتابشناسی، کتابداری، تاریخ، جغرافیا، جغرافیای تاریخی، فرهنگ مردم و موضوعهای دیگر تألیف، تصنیف و تصحیح کردهاست. کتابخانهٔ بزرگ و گرانبهای ایرج افشار در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی محفوظ است. ایرج افشار از پر اثرترین، پژوهشگران معاصر ایران و از تاثیرگذارترین شخصیتهای فرهنگی است. گستره پهناوری از فعالیتها از جمله سردبیری چند نشریه فرهنگی و همکاری با شمار بسیاری از نشریات، کتابداری، فهرستنگاری، نسخهشناسی، تدریس دانشگاهی در ایران و گاه در خارج، مطالعات ایرانشناسی، قاجارپژوهی، مدیریت انتشارات، همکاری در سطوح مختلف با نهادهای متعدد پژوهشی و ایرانشناسی و کتابخانهها و مراکز نسخههای خطی، از عرصههای تکاپوی فرهنگی پژوهشی او بود، ایرج افشار، آثار پرشمار اعم از کتاب، مقاله، تصحیح متون، انواع فهرستها، کتابشناسیها، نطقها، خطابهها و یادداشتهای زیادی از خود بر جای گذاشت.