در زبان و ادبیات فارسی، بی گمان مثنوی مولوی از منابع انگشت شماری است که شور و اشتیاق عاشقانه و بحث و نظر حکیمانه را در لباس گفتگوهای تمثیلی و داستانی بیان می دارد و فراوان یادآوری می کند که بیان "حکایت"ها و "قصه"ها وسیله و بهانه ی رساندن و فهماندن بسی سرّ و مقصود و معنا است. ... در بیشتر تمثیل های مثنوی، گفتگوی شخصیت های داستانی، بیان کننده و زمینه ساز صریح نظریه ها است. در جستارهای این کتاب، بیشتر تمثیل هایی برگزیده شده که در آن ها تفاوت بین دو طرف گفتگوکننده مشهود است؛ گفتگوی کسانی که زبان یکدیگر را نمی فهمند، گفتگوی مست و محتسب، نحوی و کشتی بان، دزد و پاسبان، پرنده و صیاد، طوطی و بازرگان، سلطان و دلقک و ده ها گفتگوی دیگر.