کتاب دلایل مناقشه ایران و شرکت نفت ایران-انگلیس Iran-British Oil Company

این کتاب تحلیلی است محرمانه که با تشدید بحران میان ایران و شرکت نفت ایران انگلیس، به دست کارشناسان بانک جهانی در سال 1331 انجام گرفته است و آنها بر نکات بسیار عمیق تکیه کرده‌اند، از جمله حق اعمال حاکمیت ایران بر صنعت نفت خودش و انتقاد از رویه‌های اجرایی شرکت نفت. شاید به همین دلیل بود که چنین تحلیل ارزشمندی می‌بایست به مدت 60 سال در بایگانی محرمانه بانک جهانی پنهان بماند! اطلاعات ارزشمندی که در متن تحلیل و پیوست‌های مختلف آن آمده است، روند طولانی برخورد ظالمانه شرکت نفت با دولت ایران را آشکار می‌سازد و نشان می‌دهد که قدرت مالی و شبکه درهم تنیده امپراتوری نفتی شرکت، همگی بر پایه منافع سرشار حاصل از نفت ایران بنا شده است، در حالی که ایران خود به این منابع مالی نیاز حیاتی داشت و توسعه همه جانبه‌اش در گرو برخورداری از منابع مالی لازم بود. این گزارش بی‌طرفانه آن هم از جانب نهادی بین‌المللی، بیانگر رویکرد استعماری شرکت و در واقع کشوری است (انگستان و حامیانش) که مانع عظیمی در برابر بالندگی و پیشرفت ایران پدید آوردند و همچنان می‌بایست پاسخگو باشند. کتاب در هفت فصل تنظیم شده است: مقدمه و خلاصه موضوع، امتیاز دارسی و اجرای آن، بهره‌برداری از منابع ایران با اعمال سیاست استعماری، تأکید مجدد بر حاکمیت ایران، مشکلات بازیابی تولید پس از ملی شدن، نتیجه‌گیری و پیوست‌های شش گانه.