ادراک خیالی به لحاظ انسان شناسی و عالم خیال از حیث هستی شناسی از کلیدهای فهم نظام زیبایی شناسی حکمت عرفان و هنر ایرانی - اسلامی و از مهم ترین مقوله های مورد بحث فیلسوفان و حکیمان هستند. تصاویر و پدیده های گوناگون دنیای بیرونی در قوه خیال یا گنجینه حس مشترک فرشچیان نقش می بندند و با تعاملی که قوه خیال یا گنجینه حس مشترک فرشچیان نقش می بندند و با تعاملی که قوه خیال و عالم مثال در تخیل فعال دارند جست و جو بازیابی ترکیب کشف شهودی و رویت حضوری می شوند و در صافی ضمیر پالایش و پرداخت می شوند. سپس با فرایندی پیچیده و البته زیبایی شناسی عالم معقولات با عالم محسوسات در هم می آمیزند و در نهایت با تخیل خلاق و با رعایت موازین زیبایی شناسی و عناصر و اصول حاکم بر هنرهای تجسمی به صورت نقاشی های خیال انگیز و خلاقانه تجلی می یابند.