این کتاب پژوهشی است در حوزه تربیت قرآنی و در موضوع کمال انسان. در این پژوهش کوشش شده است به سوالات زیر پاسخ داده شود. ۱. انسان و کمال او از منظر قرآن چه هستند؟ ۲. آیا رسیدن به کمال از نظر قرآن ضوابط مشخصی دارد؟ یا بدون ضابطه است؟ ۳. اگر ضوابط مشخصی دارد این ضوابط چه هستند؟ اگر بدون ضابطه هست، چگونه کمال انسان محقق می شود؟ ۴. آیا با وجود ضوابط تأثیری فراضابطه نیز قابل تعریف است؟ برای پاسخ گویی به این سوالات در این کتاب دو بخش در نظر گرفته شده است. بخش نخست مفاهیم پایه تکامل انسان در قرآن نام دارد و در آن کوشش شده است که فهم درستی از انسان و سیرهای تکاملی دوگانه او ( تکامل جبری و اختیاری ) بدست آید. به علاوه کلید واژه های اصلی موضوع کمال اختیاری انسان، نظیر: انسان، قلب، حیات، نفس، فطرت، روح، اسماء الهی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و کوشش شده است تا تبیین روشنی از موضوع بدست آید. در بخش اول تقریبا تمامی سوالات چهارگانه فوق پاسخ می یابند. در بخش دوم به بررسی عناصر اصلی پرداخته شده که قرآن تأثیر آنها را در فرآیند تکامل انسان منتفی ندانسته است و کوشش شده است تا نسبت و رابطه این عناصر با یکدیگر بدست آید.