کتاب شهری با میله های آهنی La Ville entourée de grilles

اگر این حکم پذیرفته باشد که «ملّت‌ها دارای همان حکومتی هستند که شایستگی‌اش را دارند»، آن‌گاه هر حکومتی مشروع است و نیز هرچه بر سر هر ملّتی آید مشروع است. اما همواره حتی زیر حکم حکومت جور کسانی خواهند بود که نومیدانه زمزمه کنند: «به ضرب گلوله از پا درآمدن صد بار بهتر از دست روی دست گذاشتن و آرام نشستن است». حتی در شهری با میله‌های آهنی که در آن هیچ‌کس نه انتقادی به زبان آورده نه انتقادی شنیده و همگان خود را مکلف می‌دانند که طبق انتظار سیستم زندگی کنند فقط یک نفْس بی‌قرار، یک آدم شوریده‌سر متمرد، یا حتی یک خیالباف محض کفایت می‌کند که آگاهی خفته‌ی مردمان بیدار شود؛ همین‌که به ترس خود آگاه شوی درمی‌یابی که ترس حاکم جور چند برابر توست. اما کی درمی‌رسد آن لحظه؟ چه وقت انسان ترس‌خورده درمی‌یابد آن‌کس که ترس به جانش می‌اندازد، خود، در ترسی دائمی از مردمانی به سر می‌برد که رعب و وحشت را بر آنها حاکم کرده است؟ چه وقت انسان ترس‌خورده درمی‌یابد که امپراتور عریان است؟ و چون او، لوانتن شهری با میله‌های آهنی، به ترس حاکم جور آگاه می‌شود، چشم می‌گشاید و پیرامون خود را نیز می‌بیند و دیگرانی را می‌یابد همچون خودش شورمند و آگاه‌شده از ترس امپراتور، دیگرانی که سودای روزی را در سر می‌پرورند که شعله‌ای بخیزد و قصر پشت میله‌های آهنی را در کام کشد و مردمان به قصر یورش برند و حاکم جور را به زیر کشند…اما آرزوهای مردمانی این اندازه فسرده و ترس‌خورده یک‌شبه به بار نمی‌نشیند.