کتاب فرهنگ توصیفی اگزیستانسیالیسم Existentialism

کتاب پیش روی، درباره‌ی مکتب فلسفی اگزیستانسیالیسم است. این اثر به مقوله­های گوناگون اگزیستانسیالیستی در قالب جستار­های کوتاه و بسیار فشرده پرداخته است. همچنین نویسنده به معرفی اندیشمندانی که چه در عرصه‌ی فلسفه و چه در حوزه­ی داستان­نویسی و خلق نمایشنامه، از مشاهیر اگزیستانسیالیستی قرن‌های ۱۹ و ۲۰ بوده­اند، پرداخته است. او تلاش کرده تا آثار شاخص و اندیشه‌های محوری بزرگانی چون کی‌یرکگور، نیچه، هایدگر، سارتر، کامو، دوبووار، بکت و غیره را به اختصار بیان کند. از همین روی این اثر می‌تواند در راهیابی خواننده‌ی فارسی زبان به جهان اگزیستانسیالیسم بسیار فایده‌مند باشد. با این همه، بستر فرهنگی و اجتماعی پیدایش اگزیستانسیالیسم در سنت فلسفی غرب، چیزی است که خلاء آن در این کتاب کاملا به چشم می‌آید. از این رو لازم می‌دانم که در این مقدمه با پیروی از سبک و سیاق جاری در کتاب، به اختصار به بازنمایی زمینه‌های بروز و ظهور اگزیستانسیالیسم اشاره کنم. در نیمه­ ی دوم قرن هجدهم میلادی امانوئل کانت، فیلسوف بزرگ دوران روشنگری آلمان، با نقد عقل نظری، سلطه­ ی بی رقیب عقل دکارتی را به چالش کشید. در ابتدای قرن نوزده میلادی، دیگر فیلسوف آلمانی، فردریش ویلهلم شلینگ با تاثیرپذیری از فلسفه­ی کانت و غایت­مند انگاشتن طبیعت فلسفه­ ی رمانتیک را پایه­ گذاری کرد و در همین دوران آرمان­های فلاسفه­ ی روشنگری در زوایا و اضلاع گوناگون به ویژه در بهره­برداری از طبیعت، پیشرفت­ های تکنولوژیک و فراموشی هستی انسان، مورد نقد و بازاندیشی قرار گرفتند. در نیمه­ ی اول قرن نوزده با گسترش سیر اندیشه­ ی نقادی نسبت به دستاورد­های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دوران مدرن، اندیشه­های اگزیستانسیالیستی در آثار فیلسوف دانمارکی، سورن کی­یرکگور، که خود از شاگردان شلینگ بود، تبلور و تجلی یافت و در پایان همین قرن با تعمیق نقادی از دوران سوژه­ محوری، نگره­ های اگزیستانسیالیستی در آثار فردریش نیچه قوام بیش­تری پیدا کرد. او به نقد بنیادین اندیشه­ی حاکم بر فلسفه­ ی غرب از سقراط به بعد پرداخت، اندیشه­ ای که از نگاه او موجب پیدایش نهیلیسم در جهان مدرن شده بود.