کتاب اصفهان ای هنرت سرمه چشم جهان Isfahan whose art has embellished the world

شرح اصفهان در دوران صفوی و پس از این سلسله از حمله اشرف افغان تا سلطنت نادر و زندیه و سپس حاکمیت سلسله قاجار چنان مشهور است که هر خواننده‌ای که مختصری مطالعه در تاریخ ایران دارد با آن آشناست و تکرار آن جز ملال ثمری نخواهد داشت. در اینجا تنها اشاره به نام دو تن از رجال عهد قاجار که در تاریخ این شهر نقشی مهم داشتند و ذکر دعا برای اولی و لعنت و نفرین برای دومی را لازم می‌دانم. نخست حاجی محمد حسین‌خان صدر اعظم فتعحلی شاه که در آبادانی اصفهان بسیار کوشیده و مدرسه صدر و هفت دست نو و چهارباغ خواجو ساخته او است و در دوران او شهر رونقی مجدد به خود گرفت. دیگری ظل‌السلطان که در دوران حاکمیت در اصفهان برای آن‌که شهر ویرانه بماند و کس دیگری هوس حکومت آن را در سر نپرورد به خراب‌کردن شهر و آنچه از بزرگان به یادگار مانده بود پرداخت.